Günlük yaşantımızda kullandığımız adıyla takıntılar, çevremizde yaygın olarak gördüğümüz psikolojik hastalıklardan bir tanesidir. Takıntıların psikolojideki adı ise OKB’dir.
OKB tekrarlanan düşünce ve eylemleri içermektedir. Örneğin sürekli olarak el yıkama davranışı, düzen takıntısı içerisinde olma, bazı nesneleri sayma ihtiyacı duyma ve benzeri durumlara sahip olan kişiler OKB hastası olarak adlandırılmakta dırlar.
OKB deki O harfi “Opsesyon” kelimesinin kısaltmasıdır. Obsesyonlar istenmeyen düşüncelerin sürekli olarak zihinde tekrarlanması anlamına gelir. K harfi ise “Kompülsiyon” kelimesinin kısaltmasıdır. Tekrarlanan davranışları içerir.
Bir Davranışın OKB Olduğunu Belirleyen Etmen Nedir?
Günlük hayat içerisinde hemen hemen hepimizin ritüel haline getirdiğimiz eylemlerimiz vardır. Peki bu durum bizi bir OKB hatası mı yapıyor? Eyer bu mantıkla yaklaşsaydık OKB bir hastalık olmaktan çıkar ve normal davranışlar kategorisinde yer alırdı
OKB’den bahsedebilmemiz için bu düşünce ve davranış ritüellerinin gündelik hayatımızı zorlaştıran ve olumsuz yönde etkileyen bir hal alması gerekir. Örneğin sürekli olarak ellerimizin kirli olduğunu hissetmek ve onları yıkamadan duramamak günlük yaşamımız içerisinde aksamalara ve ellerimizin üzerinde aşınmalara neden olacaktır.
Bahsettiğim bu durum aslında tüm psikolojik rahatsızlıklar için geçerliliğe sahiptir. Normallik ve hastalık arasındaki ince çizgiyi oluşturan şey davranışın günlük yaşamımıza etkisidir.
OKB ve Anksiyete Bozukluğu
OKB hastalığı anksiyete bozukluğunun bir türüdür. Kişiler sahip oldukları takıntılar nedeniyle sürekli kaygı içerisindedirler. Örneğin sık sık el yıkama eyleminin altında mikrop kaparak hastalanma korkusu yatar.
Aşırı kuşkucu olmakta bir OKB ve aynı zamanda bir anksiyetedir. Kişi başkalarının ona zarar vereceği düşüncesiyle boğuşur ve sürekli bunu nasıl önleyebileceğini planlama ihtiyacı duyar.
Bu ve benzeri olaylar insanlarda yoğun kaygıya neden olabilmektedir. Kendini herhangi bir şeyden koruma içgüdüsü, sürekli savunma halinde olma durumu bireylerin psikolojik olarak yorulmasına ve hatta zarar görmesine neden olabilir.
OKB Belirtileri Nelerdir ?
- Sürekli gergin, aşırı kuşkucu ve güvende olma ihtiyacı içerisinde hissetmek.
- Simetrik olmayan nesnelerden aşırı derecede rahatsızlık duymak.
- Hata yapmaktan aşırı şekilde çekinmek ve korkmak.
- Sık aralıklarla el sıkmak ve duş almak
- Belirli kelime, cümle veya dualara akılı kalmak onları sürekli tekrarlamak.
- Sıralamalara karşı saplantılı olmak. herhangi bir iş yaparken veya yemek yerken bunları sırayla yapmak.
- Günlük yaşam içerisinde gelen sürekli sayı sayma isteği.
- Eşyaların düzeni konusunda saplantılı olmak
- ütünün fişini çekip çekmediğini veya evden çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediğini defalarca kez kontrol etmek.
- Başkalarına veya kendisine zarar vermekten korkmak.
- Günahkar düşüncelerden korkmak ve sürekli dua etme isteği içerisinde olmak.
OKB’nin Nedenleri Nelerdir ?
- Bir çok psikolojik hastalık gibi OKB’de genetik temelli olabilir ve kalıtsal olarak aktarım gösterebilir.
- Çevresel koşullar, aile ortamı veya yaşanan travmalar OKB’ye neden olabilecek en önemli etmenlerdir. Stres en tetikleyici çevresel etmendir. aşırı derecede stresli bir ortam içerisinde olmak kişilerde duruma uygun bazı takıntıların gelişmesiyle sonuçlanabilir. Bu stres ortamının oluşumunda çok sevilen birisinin ölmesi, yaşamsal değişiklikler veya hastalıklar neden olabilir.
En Yaygın Olan OKB Türleri Nelerdir ?
- Kuşku : ütünün fişini çekip çekmediğini, kapıyı kilitleyip kilitlemediğini, ocağı kapatıp kapatmadığını sürekli olarak kontrol etme ihtiyacı duyma durumunu içeren OKB türüdür.
- Saldırganlık : Kişinin kendisine veya çevresindeki insanlara zarar vermekten aşırı derecede korkmasıdır.
- Biriktirme, saklama: Bireylerin maddi veya manevi değere sahip olmayan nesneleri, eşyaları biriktirmesini içerir.
- Somatik: Kişilerin hastalanmaktan aşırı şekilde korkmalarını içeren OKB türüdür. Bu bireylerde sürekli doktora gitmek gibi davranışlar görülür.
- Cinsel: Günahkar düşüncelerden aşırı şekilde korkmayı içerir.
- Simetri : Bu OKB’ye sahip kişiler düzensizliğe tahammül edemezler. Her şeyin simetrik, düzenli ve sıralı durması için sürekli ve büyük bir çaba harcarlar.
Ayrıca ANKSİYETE (KAYGI) BOZUKLUĞU NEDİR? ve ANKSİYETE BOZUKLUĞU YAŞAYANLARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ yazılarımıza göz atabilirsiniz.